İyi Müzik Yapmak İçin İyi Müzisyen Olmak Yetmez!
Teknolojinin inanılmaz bir hızla gelişmesinin beraberinde çok şeyi de etkilediği kaçınılmazdır. Biz işi müzik boyutunda ele alacak olursak, iyi bir müzisyen teknolojinin nimetlerden doğru faydalanamıyorsa birşeyler hep eksik kalacaktır. Çünkü artık iyi müziğin yanında bunun sunum şartları da günümüzde önem kazanmıştır.
Örneğin çok iyi bir beste ve işini iyi bilen bir aranjör tarafından düzenlenmiş. Ancak bu parçanın hayata geçirilme noktasında kayıt ve mix aşaması o parçanın iyi veya kötü bir sound a sahip olacağının kesin son noktasıdır. Artık son dinleyicinin müziği dinlerken sesin boyutuna ve kalitesine de önem verdiği kaçınılmaz bir gerçektir.
Bu noktada bu işi iyi yapacağını iddia eden bir çok stüdyo mevcuttur. Eskiden tek tük ama doğru ekipman ve personelle bu işi yapan az sayıda stüdyolar vardı. O günün şartlarına göre de gayet temiz işler çıkartabilmiş stüdyolardı. Ancak şimdi bilgisayar ortamında bu işler maaliyet olarak çok ucuzlamıştır ve sadece bir bilgisayar, ortalama bir ses kartı ve bir çift dinleme monitörle bile yola çıkılabiliyor. Dolayısı ile günümüzdeki albümleri incelediğimde belirli kişilerin dışında yapılmış çoğu iş bence ses kirliliği haline gelmiş durumda. En üzüldüğüm şey ise gerçekten çok iyi bir şarkı ama stüdyoda katledilmiş bir halde piyasaya sunulmuş 🙁
Artık evlerde bile albüm yapacak cesarette olanlar var. Tabi bu noktada bu işi yapacak olan insanın konusundaki uzmanlık alanı dahilinde belli bir seviye yakalanabilir ama doğru ekipman ile tecrübe birleştiği kesinlikle çok daha profesyonel seviyelere ulaşılabilir…
Bu aslında oldukça uzun bir konu haline dönüşebilir. Ancak ben daha kısa ve anlaşılır tutmak adına müziğinizi emanet edeceğiniz kişilerin veya kurumların ne seviyede olduklarını anlayabilmeniz için küçük tavsiyelerde bulunabilirim 😉
Öncelikle çok şık dayanmış döşenmiş mekanlar sizi aldatmasın, zira bir ömür orada yaşamayacağınıza göre oradaki ses mühendisi kimliği ile size hizmet verecek kişinin deneyimi ve olması gereken ekipman zinciri çok önemli !
Bilmeniz gereken ve öğrendikten sonra kıyaslayıp, sorgulamanız gereken önemli bileşen zinciri;
1- Konvertör kalitesi, ses kartı da diyebiliriz. Bu yapılan kayıdın mümkün olduğu oranda daha az kayıpla oluşmasını sağlayan bir bileşendir. Yani sesi analogtan digital e çevirip (A/D) daha sonra da digitalden analog a çeviren (D/A) bir bileşendir. Eğer ucuz bir konvertör ile bu işi yapmaya çalışıyorlarsa bu zincirin en başındaki halkanın ciddi zayıf olduğunun gerçeğidir ve bence oradan süratle kaçmalıdır 😛
2- Mikrofon premap. ve mikrofon. Eğer herhangi bir ses kartının üzerindeki mic preamp. ile kayıt alınıyorsa ve sıradan giriş seviyesindeki bir mikrofon kullanılıyorsa yapmış olduğunuz tüm kayıtlar için fazlaca iyimser düşünecek olursam semi- profesyonel olacaktır. Yani asla production sound elde edilemeyecektir. Oysa iyi bir mic. preamp ve mic olduğu zaman yapılan kayıt neredeyse 3 boyutlu bir genlik kazanacaktır ve bu da mix sonrasında çok etkili bir şekilde kendini gösterecektir.
3- Sadece bilgisayar içerisindeki plug-in lerle iş bitirilecekse yine bir takım hardware desteği olan başka bir projenin yanında sizin projeniz sönük ve cansız kalmaya mahkumdur. Günümüzde harikalar yaratan bazı plug-inler olsa da yine de onların gerçek hardware den modellenmiş kopyaları olduklarını unutmamalıyız. Aslı her zaman kopyasından başarılıdır ve yine mix sonucunda bu fark ciddi bir şekilde kendini gösterecektir…
4- Tabi ki mix aşamasında dinleme monitörleri ve mix in yapıldığı odanın gerçek bir control room olması çok önemli. Yoksa yukarıda saydığım herşey en iyileri olsa bile boşa çıkar. Neredeyse normal müzik seti hoperlörları ile bile çalışan stüdyolar duyuyorum, aman dikkat 🙂
5- Tekrar başa dönecek olursak, tüm bu ekipman listesinin kusursuz olduğunu varsayalım ama o projenin başında işinden emin olmadığınız tecrübesiz bir delikanlı oturmuşsa yandınız :)) orayı hemen terk edin 🙂 zira en önemli unsur buradaki bu işi yapacak olan adamın konusunda uzmanlaşmış olmasıdır…
Ülkemizdeki profesyonel stüdyolarda genel olarak kullanılan belirli marka konvertörlerden örnekler vereceğim;
1- Apogee AD/DA
2- Lynx AD/DA
3- RME AD/DA
4- Benchmark AD/DA
Daha üst seviyelerde de konvertörler var tabiki, ama muhtemelen bunlardan birine denk gelirseniz kesinlikle daha profesyonel bir çalışma olacaktır.
Bunların dışında bir de ses kartları vardır, Apogee Ensemble, RME Fireface 800, TC Konnekt gibi bunlarda fena sayılmayacak yukarıdaki listeye göre ikinci grup konvertörlere sahiptirler diyebilirim…
Daha altını saymayacağım gerek yok 😉
Mic pream. konusuna gelince yine ülkemizde üst seviye stüdyolarda olanlar;
1- Avalon
2- Tubetech
3- Rupert Neve
Aklıma gelenler bunlar, eklemek isteyen olursa yazsın lütfen 🙂
Mikrofon konusuna gelince Neumann U87 hemen hemen her iyi stüdyoda rastlayacağınızı tahmin ettiğim başarılı bir mikrofondur. Ayrıca kayıt edilecek kaynak için daha uygun mikrofonlarda olabilir, çeşit oldukça fazla saymaya kalkarsam özellikleri vs. buralara sığmaz:)
İyi ve kötü stüdyolardaki fiyat/performans oranına bakacak olursak, tüm enerjini ve maddi birikimini toplayıp bir albüme soyunuyorsun eğer kötü imkanlarla daha ucuz olsun diye bir iş çıkartırsan o iş malesef kötü bir hatıra olarak elinde kalır 🙂
Ya da o projeyi kurtarmak için daha profesyonel bir ortama taşımak zorunda kalırsın, bu defa hem ikinci masraf ve emek söz konusu hem de yamalarla toparlanmış tam olarak içine sinmeyecek bir proje söz konusu olur. Özellikle son 5 senedir sağda solda kötü yapılan işlerin tamirlerini yapar olduğumu da eklemek isterim. Bunun sebebi de önüne gelenin bir bilgisayar koyup stüdyo açtım demesi ve insanları daha işi öğrenmeden riske atmasından kaynaklanıyor… Konu aslında çok uzun, hatta bu konularda diğer profesyonel arkadaşlarımında görüş belirtmesi, aydınlatması faydalı olabilir… (kendimi yalnız hissetim de) :))
Günümüzde sadece bilgisayarla bitirilmiş işler mevcut, hepsi için kötüdür demek mümkün değil, daha önce de belirttiğim üzere burada bu işi yapan kişinin yetisi ve tecrübesi önem kazanıyor. Ama ne olursa olsun gerçek ekipmanlarla yapılmış işler arasında yan yana koyduğun zaman ciddi bir fark var….
CAN ÖZYİĞİT
Facebook CAN Özyiğit Band Sayfasından Can Özyiğit’in onayıyla alınmıştır